Keatsmuseum slachtoffer van plofkraak. Museum gesloten

De binnenstad van Franeker werd in de vroege ochtend van vrijdag 26 april opgeschrikt door een explosie. Al snel bleek dat criminelen een plofkraak pleegden op de geldautomaat in de muur van het Keatsmuseum. De Explosieven Opruimingsdienst (EOD) en de recherche hadden urenlang werk voordat bestuursleden van het museum naar binnen mochten om de schade met eigen ogen te aanschouwen.

De ruimte waarin de geldautomaat zich bevond is het een behoorlijke chaos. De schade verderop in het museum is te verwaarlozen. Het belangrijkste is dat het overgrote deel van het gebouw en de collectie onbeschadigd zijn. We hebben geluk dat we beschikken over een voormalig bankgebouw. De stalen muur die de geldautomaat van de rest van het museum scheidt heeft het grootste deel van de schok opgevangen. Een aantal items heeft, op het eerste oog, lichte maar geen onherstelbare schade opgelopen. Er zijn door de dieven geen eigendommen van het museum gestolen.

Het museum is voorlopig dicht. De verzekeraar moet de exacte schade vaststellen. Daarna gaan we opruimen en schoonmaken. Het alarm werkt prima en er wordt een extra oogje in het zeil gehouden. We zijn vooral blij dat er niemand gewond is geraakt en dat de collectie slechts voor een klein deel lichte, herstelbare, schade opliep.

Wij bedanken iedereen voor het medeleven, meedenken en de steunbetuigingen.

Jan Seerden

Jan Seerden stopt na 40 jaar als vrijwilliger bij Keatsmuseum

Vrijwilligers en bestuursleden van het  Keatsmuseum in Franeker hebben donderdag afscheid genomen van Jan Seerden als vrijwilliger bij het Keatsmuseum. Ook was de directeur van de KNKB, Dirk Jan van der Woud, aanwezig.  Het Keatsmuseum heeft veel  aan Jan Seerden te danken voor de  bijna veertig jaar die hij aan het museum verbonden was.

Collega Theo Kuipers schetste in een mooie toespraak de verdiensten van Jan Seerden voor het museum, maar ook de liefde voor het kaatsen zelf: “Jo krigen it keatsen mei brijleppels fol yngetten. Dat begûn al mei jo berte, ien dei foar de PC fan 1939. Jo heit Lou Seerden stie op ‘e list mei Hans Knol en Gerrit Groen. Syn partoer gie der al yn de 1e omloop ôf,  mar in jier letter wie it feest. In dei nei  jo earste jierdei wûn jo heit de PC mei Marten van der Hem en Feite de Jager.  It keatsen krige jo yn de besnijing. Yn jo jongesjierren pakten jo mei  Piet en Sikke Sikkema de iene priis nei de oare. Sa wûnen jim yn ’56 net allinnich de generale foar de Freule mar ek mei oermacht de Freulepartij sels. It like in opmaat foar in grutte keatskarjêre, mar dat siet der troch ferskillende omstandigheden net yn.”

“Yn 1987 krigen jo wurk by it skjinmakbedriuw fan Wijtze Vlietstra. Doe’t jo in kear by de museummannen kamen om harren te wizen op in flaterke waarden jo frege om te helpen bij it kopiearwurk fan keatsartikels út de kranten. Bysûnder wie dat jo dêrfoar fan Vlietstra op tiisdeitemoarn betelle ferlof krigen.”

Jan Seerden

Jan Seerden met collega Jan van der Ploeg. Foto: Marty Slager

Beheerder Keatsmuseum

In 1993 werd Seerden gevraagd om lid te worden van de museumcommissie, toen nog onderdeel van de KNKB. Toen het Keatsmuseum verhuisde van museum it CoopmansHûs naar de zolderverdieping van de Friesland Bank moest er een beheerder aangesteld worden. Dat kon niemand anders zijn dan Jan Seerden. Van april tot oktober was hij elke middag present. Hij was een vraagbaak voor verenigingen en journalisten. Uit het gastenboek uit die periode blijkt wel hoezeer Seerden ook door de bezoekers gewaardeerd werd. Ook toen het vernieuwde museum in 2016 aan de Voorstraat een plek kreeg bleef Seerden betrokken: “Tegearre mei Jan van der Ploeg ha jo noch jierrenlang dwaande west mei it beskriuwen fan foto’s. Jo wisten wa der op de foto stie en Jan siet efter de kompjûter om it yn te fieren. “

Krans

“We ha der lang op om stint wat we jo oanbiede moasten. Jo woene noch graach in moai lyts medaljekastke hawwe. Dêr is foar soarge. Mar it heechst helbere yn de keatserij  is de krânse. En dy krânse hingje ik jo om as symboal foar it treflike wurk wat jo foar it Keatsmuseum dien hawwe.”

Taeke Triemstra

Wisseltentoonstelling Taeke Triemstra in Keatsmuseum

Toen kaatser Piet Jetze Faber de koppositie veroverde in het Kaatsklassement Aller Tijden dachten velen, dat zijn record (885 punten) voor de eeuwigheid zou zijn. Niets bleek minder waar. Op de Rengersdag in Leeuwarden in 2023 streefde Taeke Triemstra uit Sint Jacobiparochie hem voorbij. De teller staat inmiddels op 898 en ook volgend jaar staat Triemstra nog op de kaatsvelden. Het is dus een kwestie van tijd voordat de meest succesvolle kaatser aller tijden als eerste de grens van 900 punten passeert.

Het Keatsmuseum in Franeker heeft vanwege deze historische prestatie een wisseltentoonstelling ingericht. Triemstra zelf stelde een aantal prijzen en attributen beschikbaar, die de moeite van het bekijken meer dan waard zijn. Het gaat onder meer om prijzen die hij won op de Freulepartij in Wommels, de PC in Franeker, de Oldehovepartij in Leeuwarden en de Bondspartij.

Taeke Triemstra

Foto: Henk Bootsma

Eerdere wisseltentoonstellingen waren gewijd aan de vorig jaar overleden Johannes Brandsma en de PC. In juni staat de tentoonstelling in het teken van de honderdste geboortedag van kaatslegende Hotze Schuil uit Harlingen. De tentoonstelling over Taeke Triemstra is te bekijken tot eind mei.

Het Keatsmuseum is tot en met 1 april te bezoeken op vrijdag en zaterdag van 13:00 uur tot 17:00 uur. Na 1 april is het museum geopend van dinsdag tot en met zaterdag.

De opmerkelijke reis van supertalent Cornelis Terpstra in De Bogt in Franeker

Cornelis Terpstra (Minnertsga, 1982) werd in zijn jeugdjaren gezien als het grootste kaatstalent van zijn generatie en misschien ook wel als een van de grootste kaatstalenten ooit. Hij debuteerde al in 1999 op de hoofdklasse èn op de PC. Hij was toen nog zo jong, dat de kaatsbond hem dispensatie moest verlenen om uit te komen op het hoogste niveau. Drie jaar later werd hij gekroond tot koning van de PC en nog weer een jaar later behaalde hij het Klavertje Vier. Slechts tien kaatsers waren hem in de geschiedenis van de kaatssport voorgegaan.

In september 2006 kwam er een abrupt einde aan zijn relatief korte kaatscarrière. Een ongeluk tijdens het kitesurfen leverde blessures op aan kruisbanden, kniebanden, pezen en spieren. Een operatie volgde, even leek beenamputatie de enige optie, maar doktoren slaagden erin dat te voorkomen. De boodschap was echter helder: kaatsen zou in de toekomst geen optie meer zijn.

Comeback

Het zou anders lopen. Na een afwezigheid van zes jaar keerde Terpstra terug op de velden en een jaar later stond hij weer in de finale van de PC. Steeds meer hield hij zich bezig met sportmateriaal, in het bijzonder de kaatswant. Het leverde hem een conflict op met de KNKB, waardoor hij ook in het jaar 2015 niet in actie kwam. In 2016 nam hij, met opnieuw een plaats in de PC-finale, afscheid van de kaatssport.

Foto: Leeuwarder Courant

Innovatie

Na zijn actieve sportloopbaan legde Cornelis zich ook toe op de ontwikkeling van innovatieve materialen: voor shorttrack, baanwielrennen en racefietsen. Tegenwoordig zijn er deelnemers aan de Tour de France en de Olympische Spelen, die sporten met materialen die zijn gemaakt in de werkplaats van Terpstra in Bitgummole.

Het verhaal van Cornelis Terpstra is bijzonder, wonderlijk, eigenzinnig, intelligent, inspirerend en vernieuwend. En het is niet alleen een verhaal voor liefhebbers van de kaatssport. Het is een menselijk en universeel sportverhaal over omgaan met druk en verwachtingen, over winst en verlies, over wanhoop en hoop, over vallen en weer opstaan.

Interview

Dat verhaal vertelt hij op initiatief van het Keatsmuseum op vrijdag 17 november in De Bogt Fen Guné in Franeker, in samenwerking met presentator Jacob Stelwagen van Omrop Fryslân. De opening is om 20:00 uur ’s avonds, inloop vanaf 19:30 uur. 

 

 

Eerste certificaat ‘Een kaatsclinic voor een zonnepaneel’ uitgereikt

Tienus Lukkes van Installatiebedrijf kreeg in het Keatsmuseum het eerste certificaat voor een gratis kaatsclinic uitgereikt uit handen van de 169ste PC-koning Tjisse Steenstra.

“Eind maart  heeft Installatiebedrijf Lukkes 24 zonnepanelen op het dak van het Keatsmuseum geplaatst,” vertelt museumvoorzitter Bram Bonnema. “Lukkes viert dit jaar zijn 125-jarig bestaan en vond dat een goede aanleiding om het Keatsmuseum met meerdere panelen te sponsoren. Wij tonen onze waardering daarvoor door Lukkes het eerste certificaat voor een gratis kaatsclinic uit te reiken. Tienus Lukkes mag met twaalf personen de kaatsclinic volgen op het heilige Sjûkelân naast het museum. Omdat Lukkes meerdere panelen heeft gesponsord, kregen Tienus Lukkes ook een gouden kaatsbal. Kaatsen is één van de oudste sporten van Fryslân en het museum over deze oersport krijgt nu energie van de zon, van de oerbron. De gouden kaatsbal staat hiervoor symbool.”

Zonnepanelen

Op het meest ongunstige moment liep het energiecontract van het museum af. “De kosten rezen de pan uit en daar moesten we actie op ondernemen,” gaat Bonnema verder. “Lukkes deed ons een aantrekkelijk aanbod om met de 24 zonnepanelen de energiekosten sterk te drukken. Toch bleef het nog een flinke investering en we hebben 40 bedrijven aangeschreven om ons net als Installatiebedrijf Lukkes een warm hart toe te dragen. Wanneer zij ook een zonnepaneel sponsoren of adopteren voor het bedrag van 450 euro, dan ondersteunen ze hiermee de rijke kaatshistorie van Fryslân, wat we even eens waarderen met een gratis kaatsclinic. Van kaatsen krijg je energie, laat het museum energie krijgen van de sponsoren.”

Tienus Lukkes schenkt een unieke kaatsprijs aan Bram Bonnema

Tienus Lukkes: “Wij waarderen het zeer dat we een kaatsclinic mogen volgen en dat onze sponsoring ook nog eens bekroond is met een gouden kaatsbal. Ons installatiebedrijf is gebonden aan de regio waartoe ook Franeker behoort en wij vinden het belangrijk dat lokale cultuur in ere wordt gehouden.” Tienus Lukkes had ook nog een verrassing voor museumvoorzitter Bram Bonnema: “Van mijn beppe kreeg ik een prijs die in 1945 is aangeboden aan de kaatsvereniging Willem Westra in Arum ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van die vereniging. Mijn pake Tienus heeft die prijs gemaakt uit een oude munitiehuls en deze unieke prijs past goed in het Keatsmuseum.” Bram Bonnema was zeer verguld met deze schenking.

KNKB

Er zijn meer dan 100 kaatsverenigingen aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Kaatsbond. Duizenden kaatsers beoefenen de sport in KNKB- of verenigingsverband actief. In het museum is alles verzameld van alle verenigingen. Hieruit blijkt dat kaatsten een internationale sport is die nog steeds volop wordt gespeeld. Het museum biedt een duidelijk overzicht van het kaatsen door de eeuwen heen. Het Kaatsmuseum draait volledig op vrijwilligers, 50 in totaal. De grote wens is om het filmarchief beter toegankelijk te maken voor het publiek. Nu al zijn 23.000 foto’s te bekijken op de website van het museum. Breng een bezoek aan het museum en laat je meevoeren door 500 jaar kaatsen in Europa. Ben je een kaatsliefhebber, dan is het museum een feest der herkenning. Achter de voordeur en onder de panelen staat het Keatsmuseum bol van energieke verhalen.

 

Wil je ook de zonnepanelen van het Keatsmuseum sponsoren Neem dan contact op met Theunis Piersma (piersma@keatsmuseum.frl of 06-53 14 99 49)

 

Multimedia tour

Keatsmuseum opent seizoen met Multimedia tour

Voor het Keatsmuseum in Franeker is het seizoen weer begonnen. Het bestuur zat in de winter niet stil en gebruikte deze rustperiode om een aantal zaken te vernieuwen. Zo liet het het bedrijf PERK Media uit Bitgum een Multimedia Tour ontwikkelen.

Multimedia Tour

Tien voorwerpen in het museum worden daarbij extra in de schijnwerpers gezet. Het gaat om voorwerpen waarover veel meer te vertellen en te tonen is dan het object alleen. Aan de hand van een qr-code, te scannen met de mobiele telefoon, belanden bezoekers op een speciale internetpagina met het verhaal achter het voorwerp. Dat verhaal wordt aangevuld met extra fotomateriaal en beeld- en geluidsfragmenten, waarvoor op dit moment geen plaats is in het museum zelf. ,,It is gjin ferfanging fan de rûnliedings troch ús frijwilligers,” zegt museumvoorzitter Bram Bonnema. ,,Moatst it sjen as in oanfulling derop.”

Zo zijn er achtergrondverhalen geplaatst bij bijvoorbeeld de PC-koningsbal, bij de legendarische PC-voorzitter Klaas Bijlsma, de kaatsers en kaatssters in de top van de klassementen aller tijden, internationale kaatsvarianten, de Houten Oldehove en zo meer. Bonnema: ,,Troch de tour te folgjen, kinne minsken op harren gemak noch in ekstra heal oere troch it museum strune om moaie keatsferhalen op te dwaan.”

Johannes Brandsma

Een dag voor de heropening van het museum overleed de legendarische kaatser Johannes Brandsma. Voor hem is meteen een vitrine vrijgemaakt met foto’s en attributen, die zijn kaatsleven illustreren. Kaatsliefshebbers die behoefte hebben om stil te staan bij het overlijden van Brandsma kunnen daarvoor dus ook een bezoek brengen aan het Keatsmuseum.

 

Bewoners van de Kaatsnamenbuurt in het Kaatsmuseum

Bewoners van de Ids Jousma-, Klaas Kuiken- en Taede Zijlstrastraat uit Franeker konden dinsdagavond 14 maart op uitnodiging het Kaatmuseum bezoeken. Er waren 14 aanmeldingen uit de drie straten aangevuld met 6 geïnteresseerde kaatsliefhebbers van elders uit de gemeente. Twee bezoekers hiervan waren maandag en dinsdagochtend nog bezig geweest om voor firma Lukkes uit Arum zonnepanelen te plaatsen op het dak van het Kaatsmuseum. Na een welkomstwoord en enige uitleg over het realiseren van het vernieuwde Kaatsmuseum in het voormalige pand van de ABN AMRO-bank, zijn de bewoners rondgeleid in het Kaatsmuseum.

Theo Kuipers heeft de betekenis en achtergrond van de drie genoemde kaatsers uit de doeken gedaan. Een eeuw gelden was dit een bijna onverslaanbaar partuur in de vrije formatie wedstrijden. Zo sterk dat ze hier en daar als formatie van wedstrijden werden uitgesloten. Naast partuurgenoten waren deze kaatsers als tijdgenoten bij afdelingswedstrijden ook elkaars concurrent.

Ids Jousma was in 1920 de eerste winnaar van het Klavertje Vier met overwinningen op de Freulepartij (1916), Jong-Nederlandpartij (1917), Bondspartij en de PC (beide in 1920). Taede Zijlstra was in 1923 de tweede winnaar van het Klavertje Vier met overwinningen op de Freulepartij en Jong-Nederlandpartij (beide in 1917), de Bondspartij (1923) en PC (1920).

De aanwezigen hadden een ‘noflike’ avond met bijzondere achtergrondverhalen van dit illuster kaatstrio.

keatsklauw

Hulp gezocht! Kaatsmuseum zoekt foto

In de achttiende en begin negentiende eeuw hing aan de buitenkant van een herberg soms een kaatsklauw. Als daar een kaatsbal in was geplaatst, betekende het dat er binnen iemand was die een ander uitdaagde om tegen hem te kaatsen. In de meeste gevallen was de inzet een geldbedrag of om het betalen van het gelag na afloop.

Het Keatsmuseum is op zoek naar een foto van een keatsklauw, zichtbaar hangend aan de gevel van een herberg of café. Een keatsklauw hebben we wel, foto’s ervan ook. Nergens kunnen we er eentje vinden, die daadwerkelijk in gebruik is op dat moment. Wie heeft zo’n foto of weet waar we er eentje kunnen vinden? Stuur een pb of mail naar twerda@keatsmuseum.frl

Bewoners Jan Reitsmastraat in het Kaatsmuseum

Bewoners van de Jan Reitsmastraat in Franeker konden dinsdagavond 24 januari op uitnodiging het Kaatmuseum bezoeken. Er waren slechts 6 aanmeldingen voor deze avond aangevuld met 2 aanmeldingen uit de Sjouke Helfrichstraat, die de eerste avond op het laatste moment door ziekte niet aanwezig konden zijn. Na een welkomstwoord en enige uitleg over het realiseren van het vernieuwde Kaatsmuseum in het voormalige pand van de ABN AMRO-bank, zijn de bewoners rondgeleid in het Kaatsmuseum.

Jan Reitsma

Theo Kuipers heeft de betekenis en de bijzondere prestaties van zowel Jan Reitsma (bijnaam: de Tulp) als ook Sjouke Helfrich (de lytse bakker mei de grutte stap) toegelicht met foto’s uit het archief van het Kaatsmuseum. Er zijn maar liefst twee kaatsverenigingen die de naam Jan Reitsma dragen. Naast de kaatsvereniging in zijn geboortedorp Pingjum ook de kaatsvereniging van Reduzum. Omdat het aantal aanmeldingen vooraf wat tegenviel zijn op het laatste moment nog vrijwilligers van het Kaatsmuseum uitgenodigd om het tweede deel van de avond bij te wonen. Hiervan hebben 8 vrijwilligers gebruik gemaakt. Daarmee kreeg Theo Kuipers toch nog een mooi aantal belangstellenden als toehoorders bij zijn beide interessante verhalen. De bewoners uit de Kaatsnamenbuurt en de eigen vrijwilligers hebben een genoeglijke en leerzame avond gehad.

Fryske ferhalenjûn yn it Keatsmuseum

Op 18 novimber wurdt rûnom yn Fryslân wer de ferhalejûn hâlden. It tema fan dizze jûn is: de ommekear. It Keatsmuseum docht dit jier ek wer mei. Ferteller fan dizze jûn is Johannes Bakker. Bakker wie dûmny yn Menaam, is mei emeritaat (pensjoen), mar preket sneintemoarns noch geregeld.

Bakker is in echte keatsleafhawwer. Sneintemiddeis is hy in trou besiker fan de keatspartijen.  It wurdt gjin preek, mar wol in moai en nijsgjirrich ferhaal.

De titel fan syn ferhaal is:

KEATSEN EN TSJERKE

De ommekear: fan tsjininoar nei meiinoar.

Wêr? Keatsmuseum, Frjentsjer, Voorstraat 76

Hoe let? Jûns om acht oere.

Tige wolkom. Wa’t earst yn de roef komt hat kâns fan plak. De tagong is fergees. In frije bydrage is altyd wolkom.