Archief voor categorie: Nieuws

Bij het Keatsmuseum krijgen we regelmatig kaatsprijzen of andere bijzondere voorwerpen aangeboden. Kort na de Freulepartij ontvingen we een medaille die op een indirecte manier verbonden is met het ontstaan van deze beroemde wedstrijd.

De medaille hoorde, samen met een geldprijs van 60 gulden, bij de eerste prijs op de Bondspartij voor senioren in 1902. Op de medaille staat de naam van een van de drie winnaars: Sybren Jorritsma. Hij won toen samen met Jan Reitsma sr. en Hendrik Hiemstra voor Pingjum de Bondspartij in Wommels.

Foto: Kaatsmuseum

Wommels

Dat Wommels gastheer was, was in die tijd niet bijzonder. In de beginjaren wisselde de locatie jaarlijks. De Bondspartij werd toen over twee dagen gespeeld: de eerste omlopen op Pinkstermaandag, en de laatste zeven parturen werkten de partij twee dagen later af, op woensdagmiddag. Pingjum, met de legendarische Jan Reitsma sr., won overtuigend van Menaldum in de finale. De tegenstanders wisten geen enkel eerst te scoren.

Jonkvrouw Clara de Vos van Steenwijk

Onder de toeschouwers bevond zich jonkvrouw Clara de Vos van Steenwijk. Zij had de medailles voor de winnaars geschonken en was de hele dag aanwezig. Wat ze zag, maakte diepe indruk: ze raakte ervan overtuigd dat kaatsen een positieve invloed kon hebben op de ontwikkeling van jongeren. Ze stelde voor om een jaarlijkse wedstrijd te organiseren voor jongens tot en met 16 jaar en schonk daarvoor 120 gulden – een aanzienlijk bedrag in die tijd. Toen er een jaar later een tekort van 253,88 gulden ontstond, vulde ze dat ook aan.

Hoewel Freule Clara later naar Engeland en vervolgens naar Canada verhuisde, liet ze zich jaarlijks door schoolmeester Oepke Hiemstra op de hoogte brengen van “haar” kaatspartij.

Villa van Freule

De huidige wisselprijs, de ‘Villa van de Freule’, heeft ook een link met die Bondspartij van 1902. Clara verbleef destijds in Wommels bij haar neef, burgemeester Wiardus Willem Hopperus Buma van Hennaarderadeel, in hun pas gebouwde villa. Haar verblijf daar had te maken met een verbroken verloving, waardoor ze min of meer naar Wommels was “verbannen”. De burgemeester was beschermheer van de kaatsvereniging en stelde in die rol de ‘grote zilveren medaille’ beschikbaar voor de winnende afdeling. Waarschijnlijk wordt die medaille nog steeds bewaard bij kaatsvereniging Pingjum.

De persoonlijk uitgereikte medaille aan Sybren Jorritsma is vanaf nu in het bezit van het Keatsmuseum.

Vandaag de start van het schoolproject “Ik wurd Keatser!” voor de groepen 3 en 4 van de basisscholen uit Franeker en de dorpen Achlum, Deinum, Dronryp, Marsum, Tzum en Wjelsryp. In totaal zullen 420 leerlingen kennis maken met de kaatssport door in anderhalf uur het Kaatsmuseum te bezoeken en een kleine kaatsclinic op it Sjûkelân te volgen.

#image_title

#image_title

Hotske Broersma bracht uit de nalatenschap van haar ouders een aantal voorwerpen en foto’s naar het Keatsmuseum. Alle items hebben een relatie met KV Het Plein in Leeuwarden. Haar grootvader Sjoerd Broersma was in 1930 een van de oprichters. Bij de voorwerpen bevond zich onder meer een bel waarmee de parturen werden opgeroepen. Op de foto de ondertekening vd schenkingsakte.

In het Keatsmuseum te Franeker is de nieuwe tentoonstelling ‘De Magie van de Zilveren Bal’ geopend. Tientallen belangstellenden kwamen op de opening af. Het is de eerste keer dat zoveel zilveren ballen, samen met de verhalen die ermee verbonden zijn, worden getoond.

Al eeuwenlang ontvangen de winnaars van kaatswedstrijden een zilveren bal als prijs. Dit gebeurt nog steeds bij evenementen zoals de PC, de Bondspartij op pinkstermaandag en de Jong Nederland. “We hadden al een aantal antieke zilveren ballen in onze collectie. Maar vorig jaar hadden we geluk en konden we vier extra exemplaren kopen op een veiling in Wommels. Toen hebben we besloten: we moeten dit echt exposeren, en dan ook op grote schaal,” vertelt Bram Bonnema, voorzitter van het Keatsmuseum.

Een bijzondere collectie

“Ik ben ongelooflijk trots op deze tentoonstelling. Het is bijzonder dat we zo’n groot aantal zilveren ballen kunnen tonen. Van de 300 zilveren ballen die ooit zijn uitgereikt, bevinden zich er dertig in onze collectie. Eén daarvan is zelfs het oudste exemplaar,” aldus Bonnema. Het oudste exemplaar is een bal die in 1750 in Easterein werd verkaatst, en voor Bonnema heeft deze bal een speciale betekenis: “De bal uit 1750 heeft een spreuk erop staan, wat het extra waardevol maakt.”

Daarnaast is er ook een bal uit het Rijksmuseum in Amsterdam te zien. “Het Rijksmuseum heeft vorig jaar een zilveren bal aangeschaft. We hebben een overeenkomst gesloten waarbij wij deze bal voor dit seizoen in bruikleen krijgen, en we zijn erg blij met deze samenwerking,” zegt Bonnema. Ook het Fries Museum, museum De Tijd in Bolsward en het Admiraliteitshuis in Dokkum leverden materiaal. Ook van een aantal verenigingen (LKC Sonnenborgh, OKK Beetgum en Klaine Izak) zijn ballen in de tentoonstelling opgenomen. De ballen van LKC en OKK had het museum al in de collectie. Klaine Izak uit Vrouwenparochie stelde voor de duur van de tentoonstelling De Ouwe Griep beschikbaar. Een bal met misschien wel een van de meest bijzondere verhalen uit de kaatssport.

Veiligheidsmaatregelen

Gezien de waarde van de objecten heeft het bestuur van het museum extra aandacht besteed aan de beveiliging, vooral na de plofkraak vorig jaar op de geldautomaat aan de gevel van het museum. Bonnema legt uit: “Er hangen overal camera’s, we hebben uitgebreide inbraakbeveiliging en dubbele sloten. We maken ons dan ook geen zorgen.”

De tentoonstelling is te bezoeken tot 1 november. Voor meer informatie over de openingstijden kunt u deze website raadplegen.

De periodiek De Keatsfreon 2025 is verschenen. Het is een jaarlijkse uitgave van de Freonen fan it Keatsmuseum. Menno van Zwieten kreeg het eerste exemplaar. Hij won in 2024 de PC in Franeker. Verder vind je verhalen over de honderdste geboortedag van kaatslegende Hotze Schuil, het jubileum van de kaatsvereniging in Sneek en nog heel veel meer mooie kaatsverhalen, verdeeld over maar liefst zeventig pagina’s. Het eerste exemplaar werd uitgereikt aan Menno van Zwieten.

Leden van de Vrienden van het Kaatsmuseum krijgen De Keatsfreon gratis toegestuurd. Het lidmaatschap kost €20 per jaar. Losse nummers zijn te bestellen voor €12,50 bij de ledenadministratie:

Lammert Leeuwen
06 4623 4023
vriendenkaatsmuseum@gmail.com

Met het lidmaatschap van de Vrienden van het Kaatsmuseum ondersteunt u ook het museum zelf en draagt bij aan behoud en uitbreiding van de rijke collectie.

(foto’s: Henk Bootsma)