Zilveren kaatsprijzen

Hoewel er in de 18e eeuw in eerste instantie vooral zilveren ballen als kaatsprijs werden uitgeloofd, kwamen er al snel andere voorwerpen. We lezen in aankondigingen van kaatswedstrijden in de Leeuwarder Courant dat ook tabaksdozen, lepels, brandewijn kommen en siervoorwerpen worden aangeboden. Bijna altijd zijn het ZILVEREN voorwerpen. Dat is sinds die tijd zo gebleven. Ook bij wisselprijzen van na 2000 zijn het nagenoeg altijd ZILVEREN objecten. In deze vitrine een bescheiden overzicht van zilveren kaatsprijzen uit onze collectie.

‘De zilveren telegraaf’ op de draaischijf was een wisselprijs van KV Concordia uit Holwerd. Deze werd in 1938 uitgeloofd voor de winnaar van de jongenswedstrijd in de leeftijd 14 t/m 16 jr. De eerste winnaars waren het jongenspartuur van Holwerd met Lammert Heeringa en de broers Pieter en Hiele de Haan. De prijs werd in 2011 voor het laatst uitgereikt aan het jongenspartuur van Minnertsga met Marten Bergsma, Roan Hein de Haan en Sieb Driessen. De wedstrijd verdween van de kaatskalender en de wisselprijs is nu in langdurig bruikleen bij het Keatsmuseum.

Geheel links staan twee brandewijnkommen. Beide zijn gewonnen door Durk Ynzes de Boer uit Wijnaldum. Hij was in zijn jonge jaren een zeer goede kaatser. Hij won op de PC van 1869 en 1871 de 2e prijs en in 1870 en 1873 de 1e prijs. De brandewijn kommen zijn gewonnen in 1865 en 1875 en derhalve geen PC-prijzen.

Daaronder zien we in miniatuurformaat een zilveren granaathuls. Aebe Haima uit Weidum kreeg deze in 1996 aangeboden op de receptie van de PC. Hij had voor zijn winst op de PC van 50 jaar geleden (1946) een bewerkte koperen granaathuls gekregen. Nu kreeg hij een zilveren aandenken.

Op de bovenste plank rechts staan twee zilveren tabaksdozen, een zilveren lepeldoosje en twee zilveren miniaturen van de befaamde Oldehove in Leeuwarden. De tabaksdoos links is in 1857 gewonnen op de PC in Franeker door Willem Boorsma van Tzummarum. De tabaksdoos rechts komt uit de familie Heeg en is door de aanwezige initialen E.J.H. toe te schrijven aan Evert Jans Heeg (1795 – 1864). Naast de initialen heeft de tabaksdoos ook nog de volgende inscriptie: ‘Verkaatst te Wommels ter gelegenheid van de inhaling van Jr. J.F. van Eysinga grietman over Hennaarderadeel den 1sten en 3den October 1816.’ De zilveren miniaturen van de Oldehove zijn twee van de vijf herinneringsprijzen van Klaas van Wieren vanwege zijn overwinningen op de Oldehovepartij in 1965, 1967, 1970, 1974 en 1975. Hij werd driemaal uitgeroepen tot koning van de partij (’65, ’70 en ’74). Het zilveren lepeldoosje is gewonnen door Pieter Helfrich uit Harlingen. Het was de 1e prijs op de Bondspartij in 1928.

Rechtsonder een drietal zilveren lepels. Deze werden ook in de 18e eeuw al uitgeloofd als prijs. Maar ze werden toen nog niet zo mooi bewerkt met allerlei voorstellingen. De lepel met in de bak een voorstelling van de Oldehove is gewonnen door Klaas van Wieren in 1970. Die met een afbeelding van de kanselarij in Leeuwarden door Ids Roukema van Wommels in 1921 en die zonder gravure door Jan Reitsma jr. in 1913. Zilveren lauwertakken en lauwerkransen waren populair in de periode 1950 – 1980. Ze komen alle drie uit de prijzenkast van Klaas van Wieren, gewonnen in Sneek (1970), Kimswerd (1968) en Bolsward (1972).  Ook de zilveren kaatsbal komt uit de collectie van Klaas van Wieren. Hij won deze prijs in 1976 op de Rengersdag in Leeuwarden met Sjouke de Boer en met zijn broer Wiebren.

De prachtige zilveren medailles, met onder andere een afbeelding van Koningin Wilhelmina en een met die van haar echtgenoot Prins Hendrik komen allemaal uit de prijzenkast van Catrinus Werkhoven (1884-1959) van Witmarsum. Hij won vier maal de PC: in 1906, 1909, 1910 en 1913 waarvan koning in 1909 en 1910. Daarnaast was hij viermaal verliezend finalist in 1903, 1904, 1912 en 1918. Voor zijn woonplaats Witmarsum won hij driemaal de Bondspartij: in 1911, 1912 en 1917.